Pomiary rezystancji izolacji wykonuje się ze względu na ochronę przeciwporażeniową i przeciwpożarową. Wyniki pozwalają ocenić stan izolacji przewodów w instalacji elektrycznej w mieszkaniu przez dostarczenie informacji o stanie dielektryka, który oddziela przewody pod napięciem, od siebie i od „ziemi” PE.
Podstawowa zasadą w ochronie przed porażeniem prądem elektrycznym jest konieczność spełnienia warunku, żeby części niebezpieczne czyli pod napięciem (w przypadku przewodów będą to żyły miedziane) nie mogą być dostępne. W przewodach osiągamy to przez izolację z tworzywa sztucznego. Dobra i nie uszkodzona izolacja ma decydujący wpływ na bezpieczeństwo oraz jest gwarancją ochrony przeciwpożarowej i przed porażeniem prądem elektrycznym. Mamy tu spełnienie wymogu ochrony podstawowej – czyli według dawnego nazewnictwa zabezpieczenia przed dotykiem bezpośrednim (do żył). Izolacja podstawowa ma na celu uniemożliwienia dotknięcia części czynnych
Ocena stanu izolacji przewodów przeprowadzamy wykonując pomiar na instalacji odłączonej od napięcia wykonując pomiar rezystancji pomiędzy przewodami czynnymi oraz pomiędzy przewodami czynnymi a przewodem ochronnym. Czyli w układzie jednofazowym 230V będzie to L-N; L-PE; N-PE. (w przypadku pomiaru rezystancji izolacji przewodu 5-żyłowego – instalacja 400V – będzie to kombinacja 10 pomiarów)). Aby wyeliminować wpływ pojemności na wynik, pomiar rezystancji izolacji wykonuje się prądem stałym,. Odczyt wyniku pomiaru mamy po ustaleniu się wskazania (ok. 1 min). Miernik przelicza z prawa Ohma rezystancję dzieląc wartość przyłożonego napięcia generowanego przez miernik przez natężenie prądu płynącego przez izolację. Graniczny błąd pomiaru rezystancji izolacji wynosi 30%. Rezystancja izolacji okablowania w mieszkaniowych mierzymy napięciem 500V. Minimalna wartość rezystancji zgodnie z PN to 1MΩ. Standardowo wynik pomiaru na nowych przewodach powyżej 2GΩ.
W nowym "pustym" mieszkaniu kiedy nie mamy podłączonych żadnych urządzeń (jeśli są to należy wszystkie urządzenia odłączyć w tym oprawy oświetleniowe) pomiary możemy wykonać szybko Wyłączamy zabezpieczenia w rozdzielnicy - znaczy wyłącznik główny, wyłącznik różnicowoprądowy, i zabezpieczenia nadprądowe. Dodatkowo należy pamiętać o zabezpieczeniu przez odłączenie ochronników przepięciowych. Włączniki w obwodach oświetleniowych ustawiamy w pozycji „ZAŁĄCZONE”.
Dobrą praktyką jest wcześniejsze sprawdzenia czy wszystkie odbiorniki zostały wyłączone. Możemy to przeprowadzić wykonując testowy pomiar rezystancji izolacji napięciem 250 V. Jeśli w instalacji będą jeszcze nie wyłączone odbiorniki, to napięcie pomiarowe 250 V nie spowoduje ich uszkodzenia. Jeśli zmierzona wartość rezystancji będzie miała małą wartość może to być spowodowana odbiornikami, które są jeszcze nie odłączone, lub uszkodzoną izolacją